Kháng sinh đồ là kỹ thuật đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế sự kháng thuốc của vi khuẩn. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Việt Nam nằm trong danh sách các nước có tình trạng kháng thuốc kháng sinh cao nhất thế giới. Số chủng vi khuẩn kháng thuốc gia tăng một cách đáng ngại. Vậy kháng sinh đồ là gì?
1. Định nghĩa kháng sinh đồ
Kháng sinh đồ là phương pháp thực hiện nhằm xác định mức độ nhạy cảm của kháng sinh thử nghiệm đối với vi khuẩn gây bệnh, cũng có nghĩa là phát hiện sự đề kháng kháng sinh của vi khuẩn thử nghiệm.
Ngày nay có rất nhiều phương pháp kháng sinh đồ, trong đó phương pháp khoanh giấy kháng sinh khuếch tán trong thạch được áp dụng phổ biến nhất nhờ kỹ thuật đơn giản, thực hiện dễ dàng.
2. Đối tượng thực hiện kháng sinh đồ
Tất cả các trường hợp bệnh nhân nghi ngờ nhiễm khuẩn và có nguy cơ kháng thuốc kháng sinh. Các trường hợp bệnh nhân có sốt (triệu chứng nhiễm khuẩn) và chưa sử dụng kháng sinh khi mới nhập viện nên ưu tiên làm kháng sinh đồ để đạt kết quả cao.
- Bệnh nhân bị nhiễm khuẩn do nguyên nhân vi khuẩn, đã được điều trị bằng thuốc kháng sinh nhưng không hiệu quả. Khi đó cần phải xác định lại mức độ tác dụng của thuốc đối với vi khuẩn để có thể thay đổi hoặc điều chỉnh phác đồ phù hợp.
- Những trường hợp vi khuẩn đã nhờn thuốc, cần phải kết hợp nhiều loại kháng sinh cùng lúc hoặc phải dùng kháng sinh mạnh hơn.
- Một số trường hợp bệnh nhân nhập viện có triệu chứng nghi ngờ nhiễm khuẩn và chưa sử dụng kháng sinh. Khi đó bác sĩ sẽ yêu cầu tìm ra kháng sinh phù hợp nhất để điều trị đích nhanh chóng và hiệu quả.
- Bên cạnh đó, phương pháp này còn được ứng dụng trong việc nghiên cứu sự nhạy cảm của một loại kháng sinh mới đối với vi khuẩn.
Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả:
- Các thao tác dàn bệnh phẩm và đặt kháng sinh không chuẩn dẫn đến sai lệch kết quả.
- Nhiệt độ ủ ấm và thời gian quá dài khiến cho vi khuẩn được nhân lên nhiều, làm giảm đường kính vùng ức chế, kết quả nhạy cảm có thể bị đọc nhầm thành kết quả đề kháng.
- Độ dày mỏng của đĩa thạch cũng có thể ảnh hưởng đến kết quả.
- Môi trường có ảnh hưởng đến đường kính vùng ức chế do môi trường ảnh hưởng lên khả năng phát triển của vi khuẩn, khả năng khuếch tán của kháng sinh. Do vậy, việc sử dụng môi trường thích hợp cho từng phương pháp là rất cần thiết.
3. Ý nghĩa của kháng sinh đồ
Xác định và định danh được vi khuẩn gây bệnh, đồng thời đánh giá mức độ nhạy cảm của kháng sinh đó đối với vi khuẩn gây bệnh giúp Trên lâm sàng, các bác sĩ sẽ chọn lựa kháng sinh tốt nhất, đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cho từng bệnh nhân. Tránh việc lạm dụng thuốc kháng sinh quá đà để giảm thiểu tình trạng kháng thuốc kháng sinh của vi khuẩn.
Tập hợp những thông tin dịch tễ học về sự đề kháng của vi khuẩn gây bệnh quan trọng đối với các kháng sinh hiện có. Từ đó xây dựng các hướng dẫn sử dụng kháng sinh trong điều trị khi chưa có kết quả kháng sinh đồ.
Việt Nam đã hưởng ứng kêu gọi của WHO “Không hành động hôm nay, ngày mai không thuốc chữa” và là một trong số các nước đi đầu trong việc xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia về chống kháng thuốc giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2020 (Quyết định số 2174/QĐ-BYT ngày 21/6/2013), với mục tiêu đẩy mạnh các hoạt động phòng, chống kháng thuốc, nâng cao hiệu quả của công tác phòng, chống dịch bệnh, khám chữa bệnh.
Kỹ thuật kháng sinh đồ giúp cho việc lựa chọn kháng sinh phù hợp nhất, tránh việc lạm dụng thuốc kháng sinh, góp phần giảm thiểu tình trạng kháng thuốc kháng sinh của vi khuẩn. Kháng sinh đồ giúp ngăn chặn sự gia tăng của các chủng vi khuẩn. Khi nghi ngờ nhiễm khuẩn nên làm kháng sinh đồ, dựa vào kết quả chẩn đoán, cùng chỉ định của bác sĩ và các thiết bị hỗ trợ làm kháng sinh đồ sẽ giúp thực hiện phương pháp điều trị hiệu quả, phù hợp.
Máy MicroScan WalkAway 40/96 plus là: Máy xét nghiệm định danh vi khuẩn (ID) và kháng sinh đồ hoàn toàn tự động (AST) với khả năng thực hiện 40 hoặc 96 bệnh phẩm đồng thời. Phù hợp với quy mô phòng xét nghiệm vừa và lớn. Nhiều lựa chọn xét nghiệm linh hoạt với các panel: panel định danh, panel định danh nhanh, panel kháng sinh đồ hoặc combo panel định danh và kháng sinh đồ. Khả năng định danh vi khuẩn và kháng sinh đồ đối với các chủng: Gram âm, Gram dương, xác định ESβL, MicroStrep, Heamophilus và Neisseria, vi khuẩn kỵ khí và nấm,… được phân phối bởi Công ty TNHH Kỹ thuật Thanh Hà.